Twee jeugdherinneringen illustreren hoe anders er vroeger met eten werd omgegaan. Schilders die bij mijn ouders werkten, aten tijdens de lunch grote stapels boterhammen, maar verder niets tussendoor. Ze waren energiek en slank. Bij bezoek aan een oom en tante was het hoogtepunt twee dropjes uit een klein zilveren doosje, iets waar echt naar werd uitgekeken.
Deze voorbeelden maken duidelijk wat het verschil is tussen voeding en snoep. Voeding voorziet het lichaam van bouwstoffen zoals eiwitten, vitaminen en mineralen, terwijl snoep vooral bestaat uit smaakstoffen en calorieën zonder voedingswaarde. Tegenwoordig zijn producten die vroeger als snoep golden, zoals koekjes en zoete drankjes, vaak een vast onderdeel van het dagelijkse eetpatroon, vooral bij kinderen. De vraag is of er nog echt genoten wordt van deze “snoepmomenten”, zoals vroeger bij die twee dropjes.
Vaak wordt gedachteloos doorgegeten, bijvoorbeeld tijdens televisie kijken. Hierdoor neemt de smaakbeleving af en wordt er meer gegeten dan nodig is. Dit verklaart ook de sterke smaken van veel snacks: zout, vet en uitgesproken kruiden.
Het lijkt erop dat het contact met echte voeding steeds meer verloren gaat. De nadruk ligt vaak op gemak en hoeveelheid, in plaats van op kwaliteit en genieten. De documentaire “Supersize Me” laat zien wat de gevolgen kunnen zijn van deze verschuiving naar grotere porties en snelle hap.
Daarnaast is het eetpatroon veranderd. In plaats van drie maaltijden per dag wordt er nu vaak de hele dag door gesnackt. Onderzoek uit de Verenigde Staten toont aan dat kinderen inmiddels 27% van hun calorieën uit snacks halen, vooral uit hartige tussendoortjes, snoep, desserts en zoete dranken. Door het vele snacken verschuift de smaakvoorkeur naar zoet en vet, waardoor gezonde voeding zoals groenten minder aantrekkelijk wordt.
Kinderen die borstvoeding hebben gekregen, eten vaak makkelijker groenten, omdat de smaak van borstvoeding varieert met het dieet van de moeder. Dit helpt bij het wennen aan verschillende smaken.
Overgewicht bij kinderen neemt toe en kan leiden tot gezondheidsproblemen als diabetes en hartziekten. Dit is echter een omkeerbaar probleem. Minder vaak eten en snoepen zorgt ervoor dat gezonde voeding weer aantrekkelijk wordt en dat er meer genoten kan worden van een traktatie.
Bewust eten en proeven van elke hap helpt om gezonder te eten. Twee eenvoudige regels kunnen daarbij helpen: genieten van wat er gegeten wordt en bewust proeven. Voor mensen met overgewicht die werkelijk hun leefstijl willen veranderen heb ik het PLID-programma ontwikkeld wat in een paar leidt tot een gezonde leefstijl, anders kijken naar voeding en een gewichtsverlies van 10 kg bij vrouwen en 15 kg bij mannen: www.dokterslot.nl/plid/
René Slot, arts