Wie aan coeliakie denkt, denkt meestal aan buikpijn, diarree en vermoeidheid. Maar gluten kunnen ook invloed hebben op de hersenen. In de praktijk komen regelmatig mensen met niet alleen darmklachten, maar ook een vaag, belemmerend gevoel in het hoofd: hersenmist, ook wel bekend als “brainfog”. Dit verschijnsel is minder bekend dan de buikklachten, maar kan het dagelijks leven flink verstoren.
Wat is hersenmist?
Hersenmist is geen officiële diagnose, maar een verzamelnaam voor cognitieve klachten die het denkvermogen aantasten. Veel mensen omschrijven het als een wattig, traag gevoel in het hoofd: minder scherp denken, moeite met concentreren en een geheugen dat niet naar behoren functioneert. Het lijkt alsof er een sluier over de gedachten ligt. Uit onderzoek blijkt dat veel mensen met coeliakie of non-celiac gluten sensitivity (NCGS) last hebben van hersenmist, soms zelfs voordat de diagnose gesteld wordt. Coeliakie komt voor bij ongeveer 1% van de bevolking, terwijl NCGS naar schatting voorkomt bij 0,5% tot wel 15%.
Gluten: niet alleen een probleem voor de darmen
Gluten zijn eiwitten die voorkomen in tarwe, rogge, spelt en gerst. Bij coeliakie veroorzaakt gluten een ontstekingsreactie in de darm, maar steeds vaker blijkt dat ook het brein geraakt kan worden. Ook mensen zonder coeliakie, maar met glutensensitiviteit, kunnen vergelijkbare klachten ontwikkelen. Naast buikpijn, hoofdpijn, vermoeidheid en spier- of gewrichtspijn, komt hersenmist opvallend vaak voor.
Klachten bij hersenmist
De klachten zijn divers, maar veelgehoorde ervaringen zijn:
– Geheugenproblemen: Moeite met het onthouden van afspraken of recente gesprekken.
– Aandachtsproblemen: Snel afgeleid raken en moeite met multitasken.
– Trage informatieverwerking: Gesprekken volgen of informatie begrijpen kost meer moeite, vooral in drukke situaties.
– Moeite met plannen en organiseren: Beslissingen nemen en het overzicht bewaren verloopt moeizamer.
Deze klachten kunnen werk, studie en sociale leven flink beïnvloeden en leiden vaak tot onzekerheid en frustratie.
Hoe veroorzaken gluten hersenmist?
De exacte oorzaak is nog niet volledig bekend, maar er zijn verschillende verklaringen:
– Ontstekingen: Gluten kunnen bij gevoelige mensen ontstekingen veroorzaken, niet alleen in de darmen, maar ook in het brein.
– Verhoogde darmdoorlaatbaarheid: Een “lekkende darm” kan ervoor zorgen dat ontstekingsstoffen en toxines in de bloedbaan en hersenen terechtkomen.
– Tekorten aan voedingsstoffen: Door schade aan de darmwand worden vitamines en mineralen minder goed opgenomen, wat hersenmist kan verergeren.
– Verstoring van neurotransmitters: Slechte vertering van gluten kan de balans in de hersenen verstoren, wat zich uit in concentratieproblemen en vermoeidheid.
Behandeling
Het goede nieuws is dat hersenmist door gluten meestal omkeerbaar is. Veel mensen merken bij een strikt glutenvrij dieet al binnen enkele weken tot maanden een duidelijke verbetering van concentratie en helderheid. Zijn er vragen of bestaat het vermoeden dat gluten een rol spelen bij deze klachten? Maak gerust een afspraak voor het spreekuur.